مشاهده سیلیکات پروسکایت برای اولین بار بر روی زمین

دانشمندان برای نخستین‌بار در روی سطح زمین ماده‌ای به نام «کلسیم سیلیکات پروسکایت» (CaSiO3) یافته‌اند که شاید چهارمین ماده معدنی فراوان در زمین باشد، اما این ماده قبلا هرگز در طبیعت مشاهده نشده بود. چرا که کلسیم سیلیکات پروسکایت در بالای عمق ۶۵۰ کیلومتری، بسیار ناپایدار می شود. پس چطور در ارتفاع بالایی دوام آورده است؟ گفتنی است که این ماده در درون خود یک الماس نهفته دارد. این الماس از عمق یک کیلومتری پوسته زمین در معدن الماس کالینان آفریقای جنوبی استخراج شده است.

این ماده ارزشمند و قیمتی در معدن الماس کولینان در آفریقای جنوبی در کمتر از یک کیلومتری سطح زمین یافت شده است.

گراهام پیرسون، زمین شناس  از دانشگاه آلیرتا اظهار کرد:

هیچ فردی نمی تواند این ماده را در سطح زمین حفظ کند مگر اینکه این ماده توسط یک محفظه پایدار مانند الماس احاطه شده باشد.

دانشمندان زمین شناس می گویند: با تخمین زده شده سیلیکات پروسکایت حدود 93 درصد از گوشته ی اعماق زمین را شکل می دهد.زمین شیمیدان «گراهام پیرسون» از دپارتمان علوم زمین و جوی دانشگاه آلبرتا گفت: «هیچکس تاکنون نتوانسته است این ماده معدنی را در سطح زمین پایدار نگه دارد. تنها راه برای حفظ این ماده معدنی در سطح زمین زمانی است که در درون محفظه‌ای مثل الماس حفظ شده باشد.» بر اساس برآورد دانشمندان، کلسیم سیلیکات پروسکایت تقریبا ۹۳ درصد گوشته زیرین زمین را تشکیل می دهد، اما تابحال در حد یک ماده فرضی قلمداد می شد. حالا که دستمان به این ماده معدنی رسیده است، دانشمندان در نهایت خواهند توانست آن را با جزئیات بیشتری مورد مطالعه قرار دهند. الماس یافت شده که تنها ۰٫۰۳۱ میلی‌متر است، یک نمونه بسیار نادر به شمار می رود. اکثر الماس‌ها در نزدیکی سطح زمین شکل می گیرند، یعنی عمقی بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر. این الماس ویژه اما به احتمال زیاد در عمقی معادل ۷۰۰ کیلومتر پدید آمده است.در چنین عمقی، فشار تقریبا ۲۴۰۰۰۰ برابر فشار جو در سطح دریاست. همین فشار شدید بود که الماس را به وجود آورده و کلسیم سیلیکات پروسکایت را درون آن به دام انداخته است. این عامل باعث جلوگیری از تغییر شکل شبکه بلور ماده معدنی گردیده است. این اکتشاف اطلاعات فوق العاده‌ای درباره چگونگی شکل‌گیری گوشته زمین به دانشمندان داده است.

آقای پیرسون افزود: «الماس‌ها روش منحصربفردی برای نگاه به محتوای درون زمین محسوب می شوند. ترکیب ویژه کلسیم سیلیکات پروسکایت در این الماس ویژه به روشنی از بازیابی پوسته اقیانوسی در گوشته زیرین زمین حکایت دارد و می تواند شواهد محکمی از آنچه که چه سرنوشتی در انتظار صفحات اقیانوسی است، فراهم آورد.» محققان این الماس را صیقل داده و تجزیه و تحلیل‌های طیف‌سنجی را بر روی آن انجام دادند تا تایید کردند که ماده درون الماس واقعا کلسیم سیلیکات پروسکایت است. در فاز بعدی، محققان دانشگاه بریتیش کلمبیا در صدد پی بردن سن و منشا آن خواهند بود. جزئیات بیشتر این پژوهش در مجله معتبر Nature منتشر شده است.