آب حیات یا اکسیر حیات، آب یا معجونی افسانهای است که بعضی آن را شفابخش و بعضی از افسانهها نیز آن را مایعی نامیدند که مرگ انسان را به تأخیر میاندازد. اما اکثر افسانهها آب حیات را مایع جاویدساز مینامند. این مایع در چشمهای میجوشد که مکان آن را در سرزمین سایه ها دانستهاند.اما علم نوین بدون توجه به این افسانه ها آیا می تواند پیری را در تله ی آفساید نگه دارد؟ بگذارید ببینیم علم بایو شیمی برایمان چه ارمغانی به همراه دارد؟
بایو شیمی می گوید که کلاهکهای حفاظتی در هر انتهای هر کروموزوم سلولهای بدن وجود دارند که تلومر نامیده میشود و مانع از آسیب دیدن کروموزوم هنگام تقسیم سلول میشود. آن ها مانند قطعههای پلاستیکی در انتهای بندهای کفش هستند که بدون آنها، بندهای کفش به تدریج ساییده شده و غیرقابل استفاده میشوند و دیگر قادر به انجام کار خود نیستند. هرچه تلومر کوتاهتر باشد، سلولها قدیمیتر و فرد پیرتر است. نقش تلومراز، اضافه کردن توالیهای تکراری است که از کوتاه شدن کروموزومها جلوگیری میکند. دربیشتر سلولهای طبیعی انسانی، این کوتاه شدن تلومرها در نتیجه افزایش سن و تعداد دفعاتی که سلول تقسیم میشود، اتفاق میافتد. در نهایتً پیری سلولی به وقوع میپیوندد که مشکلات زیادی از قبیل: از دست رفتن وزن ماهیچه اسکلتی، افزایش چربی و دیگر مشکلات ناخواسته پیری ایجاد میکند.
در مقابل فرآیند کوتاه شدن تلومرها، آنزیم تلومراز قرار دارد که بهطور منحصربهفردی فرایند پیر شدن سلول را به تاخیر میاندازد و حتی موجب معکوس شدن آن میشود. تلومراز با افزایش طول تلومرها و افزودن تکرارهای DNA از دست رفته با فرآیند پیر شدن سلول مبارزه میکند و بهطور موثری موجب افزایش طول عمر سلول میشود.
کشف ساختار آنزیم "تلومراز" میتواند به تولید دارو برای مبارزه با پیری و سرطان منجر شود. پس آیا می توانیم از آن عکسی تهیه نماییم؟ امروزه با میکروسکوپ الکترونی تاحدی به هدفمان نزدیک شده ایم. چرا که بهترین تصاویر قبلی از تلومراز انسان، دارای وضوح تنها 30 انگستروم بود. امروزه ما توانسته ایم با استفاده از میکروسکوپ الکترونی این وضوح را به 7 تا 8 انگستروم برسانیم.
سخن آخر این که آیا زمانی فرا خواهد رسید که نسل آینده، مفاهیمی چون پیری، گورستان و مرگ را در بایگانی خاک خورده ی کتاب های قرن بیست و یکم فرا گیرد؟
آیا در آن روز نامعلوم، دلمان دوباره هوای پیری به سرش نخواهد زد؟ آیا کنار آمدن با مفهوم ابدیت و جاودانگی و هضم آن ها کا ر راحتی خواهد بود؟
و آیا سازمان هایی تاسیس نخواهد شد تا شما را از جوانی رهانیده و دگرباره کلید مرگ را در دستانتان قرار دهد؟