برندگان جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۱

 

آکادمی سلطنتی علوم سوئد تصمیم گرفت جایزه نوبل شیمی 2021 را به بنیامین لیست و دیوید دبلیو.  مک میلان "برای توسعه ارگانوکاتالیز نامتقارن" اعطا کند.

این دو شیمیدان از سالیان پیش به تحقیق درباره نقش کاتالیزاتورها در شیمی آلی و ساختارهای نامتقارن ارگانیک پرداخته‌اند.

این دو شیمیدان آلمانی و بریتانیایی به طور جداگانه گونه جدیدی کاتالیزاتور به عنوان شتاب‌دهنده واکنش‌های شیمیایی ساخته‌اند که مطابق ارزیابی کمیته نوبل، شیمی را با محیط زیست سازگارتر می‌کند.

همچنین گفته می‌شود روشی که این دو دانشمند برای تولید مولکول‌ها به کار برده‌اند ابزاری در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد که به عنوان مثال می‌تواند در فرایند تولید دارو به کار گرفته شود.

بنیامین لیست زاده فرانکفورت، مدیر بخش تحقیقات کربوهیدرات موسسه ماکس- پلانک و استاد دانشگاه کلن است. دیوید مک‌میلان در اسکاتلند متولد شده و اکنون استاد دانشگاه پرینستون آمریکا است.

با روش جدیدی که لیست و مک‌میلان طی سال‌ها پژوهش به آن دست یافته‌اند می‌توان با عناصری مانند هیدروژن و کربن که بر خلاف کاتالیزاتورهای مرسوم حاوی فلزات سنگین نیستند و محیط زیست را آلوده نمی‌کنند کاتالیزاتورهایی تولید کرد که در فعالیت‌های گوناگون مانند تولید دارو و مولکول‌های جذب نور در پنل‌های خورشیدی کاربرد دارند.

توصیح مختصر در مورد کاتالیزگرهای غیرمتقارن

وقتی در مولکولی چهار گروه مختلف به یک اتم کربن متصل باشند، آن کربن، کایرال (مرکز فضایی یا مرکز کایرال) نامیده می‌شود. به کربن موجود در این نوع مولکول‌ها مرکز کایرال یا کربن نامتقارن نیز می‌گویند. مرکز کایرال را در متون علمی به‌طور قراردادی با ستاره (*) نشان می‌دهند.